O 6 de Novembro de 2024 vímonos 23 persoas para mergullarnos nunha nova lectura. Desta volta o fixemos ao redor de Estado del malestar de Nina Lykke, na edición de Gatopardo coa satisfactoria tradución de Ana Flecha Marco (valorada, iniciando polo atinado título, que variou de metástase, na edición orixinal, a esta que consideramos con máis carga literaria, semántica e connotativa). A autora norueguesa, escritora e deseñadora gráfica foi merecente de abranguer co libro, que comentamos, o Premio Brage, o máis celebrado no seu país. Engadir, por suxerentes, os títulos “Non e mil veces non” e “Non viñemos a divertirnos”.
Estado del malestar a pesares de nacer cunha vocación de amosar as miserias dunha sociedade vaidosa, adormecida, pagada de se mesma, quizais absorta polo valor prioritario que toma o económico no sentimento de pertenza, e desbotando outros valores colectivos, que serían quen de compactar unha vivencia máis colaborativa. Dicíamos a pesares de, probablemente a afabilidade, a ironía, a escrita aditiva, a valía de facer gran literatura cunha aparencia de sinxeleza fai que tivese o beneplácito do público e converteuse nun superventas.
O libro iniciase In media res, onde a protagonista, Elin, xa ten tomada decisións importantes en relación a vida monótona que levaba: cansa de ser boa nai, esposa, profesional, adocenada e repetitiva co alcohol e as series de televisión, ao tempo que observa ao seu marido, Aksel, cunha vida letárxica semellante a dela, co único troco de ser adicto a outras rutinas. Desenvolve o libro ao longo de 19 capítulos dun xeito diacrónico, con saltos analépticos pertinentes para a comprensión dos motivos desta decisión.
Esta nova situación, distinta en canto a soidade, á ocupación do espazo e as relacións obrigadas no desenvolvemento da súa profesión, pero moi semellantes no seu estado inerte e pasivo. Só a figura de Tore: A antítese de Elin? O seu inimigo? A liberadora dos seus pantasmas? O super eu freudiano? A voz da conciencia? A verbalización, sen atrancos, dos seus pensamentos? O Pepiño Grilo? É quen de levala ao límite e remexer as súas entrañas.
Un día nesta vida cansa e produto da súa impericia nas redes sociais comete un erro e prodúcese un seísmo dando lugar a aparición dun novo personaxe, un vello coñecido, Bjorn, que depara escenarios distintos, inesperados e controvertidos.
Todos concordamos en apreciar a forma do libro: o seu estilo prende, é próximo, sinxelo, fácil de ler, cómodo, entretido, directo achegado á oralidade, Un matiz, que é mérito literario da autora, é a fondura do transmitido detrás dunha pantalla de prosa fluída e sen atrancos; valoráronse citas, consellos, comentarios, anotamentos que deixan entrever principios sociolóxicos.
O fondo, como acontece a miúdo, cando tratamos libros substanciais, compréndense pero distáncianos porque os personaxes, as súas vidas, os seus pensamentos e intereses… non responden aos arquetipos que pensamos deberán existir nunha colectividade vivida e compartida.
A sensación final que nos acompaña é que o enorme sentido do humor que desprende o libro, o deliberado abandono do buenismo por parte da autora, fai que a rabia atempere coa ironía, polo tanto longa vida a imaxinación e a literatura