O 4 de Decembro de 2024 vímonos 14 persoas, coa gratísima e enriquecedora compaña da tradutora do libro para dar conta da lectura suxerida do mes. Rocío Viéitez cursou estudos de Filoloxía inglesa e Tradución e interpretación, traduce ao galego e español dende o portugués, inglés e francés. Pertence, asemade, ao Consello da Cultura Galega. A colección Candemaia, un proxecto que propuxo a Edicións Laiovento xorde, segundo nos di, da necesidade de que as candeas e estrelas que lle dan nome acheguen luz a unhas vidas que un día nos amosaron a súa faciana máis negra. Nesa iniciativa, no 2023, editouse en galego “O azul entre o ceo e a auga” da xornalista e activista polos dereitos humanos, Susan Abulhawa; unha “historia de resiliencia, onde vemos como podemos resistir malia todas as condicións externas adversas grazas á fortaleza das matriarcas”.
Valoramos o acerto da estrutura do libro con capítulos moi curtos, case como escenas dun guion cinematográfico, que dan viveza e axilidade ao relato. Paga a pena acordar como se nos presenta porque todo ten un cometido. Iníciase cun limiar escrito por Moncho Iglesias Míguez que focaliza a lectura como a esclarece, segue unha introdución que contextualiza politicamente, a situación da causa Palestina e, logo, preséntase o libro dividido en 7 partes cun total de 71 capítulos unicamente numerados e outros nove, nominalizados con Khaled, que introducen, navegan intermedias e rematan o libro, para dar paso a un breve epílogo que pecha o libro cunha pensadísima estrutura circular, ao dar un punto final á introdución.
Outro elemento significado estruturalmente é a figura da principal voz narrativa: Khaled, de aí a importancia da súa presenza en moitos dos encabezamentos dos capítulos. Aparece, en cursiva, nas entradiñas dos capítulos dándonos conta das súas cognicións, para xa, facer fluír un relato máis obxectivo, onde el alterna unha primeira persoa observadora e actuante, na medida que o permite as súas eivas físicas e psíquicas.
Khaled preséntase como un personaxe moi simbólico: en realidade é Palestina. Permítese estar no inicio, no presente e no futuro, mesmo despois da súa morte. Alimenta conversas con seres xa desaparecidos polo que fai de unión con todo o acontecemento histórico, pero á vez, a súa limitación persoal que impide o movemento, a actividade e a dificultade para os actos máis nimios, dá corpo a esa significación do problema que padece Palestina.
A intencionalidade de O azul entre o ceo e a auga é amosar unha Palestina máis familiar enfocando máis o día a día que a visión política, que está presente pero non é quen monopoliza a nosa atención. Así asistimos a un conxunto de valores que a define como sociedade: a importancia da solidariedade para sobrevivir ante tanta violencia; o papel desempeñado pola relixión que é motivo de resignación, de acougo, de adormecemento, de inevitable… que magoa polo dano que produce a inmobilidade ao ver que Alá é todo; a socialización e a celebración de toda o pobo ante calquera oportunidade; o sentimento de axuda non entendendo un problema as limitacións de Khaled, senón unha ocasión de mimo e cuidado; a actuación feminina que os sostén e fortalece; finalmente, como amosan luz “a pesares de” co hálito de esperanza que nos transmiten.
Queda tanto por dicir que nos obriga a síntese: o libro é dor, tristeza e abominación pero tamén unha valiosa peza literaria; sabemos que o azul é paz mental; concordamos que o realismo máxico e o humor, temperan a insoportable crueldade que sofren; a modo de conclusión, que ante a dor presentan as armas da loita e a superación: un exemplo de resiliencia.
As sensacións, como o propio libro, son a contenda entre a boa literatura que esixe atender, puntualmente, lecturas necesarias que penalizan a paz interior. Benvida, neses momentos, a avoa Nazmiyeh e a viúva do apicultor para transgredir e dar respostas máis confortables. É unha bendición esquivar os cenos serios e adustos. Boas, e lectoras, festas.