Material da campaña “Mirando polos letreiros”

En 2003, a Unesco celebrou a Convención para a Salvagarda do Patrimonio Inmaterial, que recoñecía oficialmente os «usos, representacións, expresións,
coñecementos e técnicas – xunto cos instrumentos, obxectos, artefactos e espazos culturais que lles son inherentes – que as comunidades, grupos e, nalgúns casos, individuos recoñecen como parte integrante do seu patrimonio cultural”.

O salto de escala necesario a nivel teórico, pero tamén en termos de prácticas e políticas culturais – ao pasar do monumento ao medio ambiente, do obxecto ao territorio, á paisaxe – é moi recente e implica poñer o
acento en contextos e as persoas que viven, habitan e dan sentido a ese patrimonio.

Na mesma liña, pasar do histórico artístico ao cultural é moi recente.
Ninguén dubida do valor da pátina do tempo, o monumental, o patrimonio moble e inmóbil, pero aínda precisamos xustificar que o industrial, o contemporáneo ou o inmaterial se recoñece como tal.

E esta, obviamente, non é só unha cuestión que ten que ver cos tempos do debate académico; ten que ver coa política.

A que se lle deu valor, quen son os seus protagonistas, que formas de cultura se estudaron, conservaron, transmitiron, identificaron como elementos que nos definen e que se converten en imaxes e, nos procesos capitalistas actuais, que se converteu en marca.

A selección de certos acontecementos, protagonistas e narracións esquece as complexidades, contradicións e personaxes que non encaixan na historia do patrimonio.

A partir de aquí, se entendemos que as formas de cultura son tantas e tan diversas como as persoas que se apropian delas, podemos pasar a un modelo no que esas outras culturas non hexemónicas sexan recoñecidas, promovidas, exportables, etc.

Por este motivo, ampliar o concepto de patrimonio (ou acabar con el para sempre!) convértese en transformador.

A reformulación do patrimonio en termos de capital cultural permiten presentalo non como o conxunto de activos estables e neutros, senón como un proceso social que, como calquera outro capital, acumula, renóvase e do que os colectivos aprópianse de forma desigual.

Por este motivo, os signos e tipografía das cidades son patrimonio.

O patrimonial é unha construción e ten sentido como tal, e tamén a súa defensa, dende o momento en que un grupo se apropia del, faino seu, identifícase.

E isto aconteceu coa Rede Ibérica en Defensa do Patrimonio Gráfico.