Arqueoloxía dos puticlubs

O Ateneo Atlántico presenta o acto “Arqueoloxía dos puticlubs. A pegada da prostitución no noroeste de España”. Quen? Xurxo Ayán e Carlos Otero Vilariño, presenta María Xosé Porteiro. Cando? O martes 20 de maio a partir das 19.30 horas. Onde? Na Casa Galega da Cultura (praza da Princesa).

Arqueoloxía da prostitución en Galicia

Isto é o que contan as escavacións nos prostíbulos.
Presentamos un extracto do traballo de realizado por Tamara Otero o 17 de maio de 2023 en La Voz de Galicia
“A investigación de Xurxo Ayán e Carlos Otero Vilariño permite recompoñer ata o punto de saber qué se bebía e cal era a banda sonora ou o ambiente de locais como o Eros, epicentro da operación Carioca; ou o Blanco e Negro, unha cárcere con ventás de 30×30 para esclavas sexuais.
Revisando o seu propio imaxinario de masculinidade, Xurxo Ayán (Universidade Nova de Lisboa) e Carlos Otero Vilariño (Incipit-CSIC) converteron nun proxecto de investigación o que ao principio formularon medio en broma: facer arqueoloxía da prostitución en Galicia e o Bierzo. Tal que así. Escavar prostíbulos abandonados.«O interesante deste proxecto é que a prostitución se basea na discreción e en certa invisibilización. A arqueoloxía fai público aquelo que non se quixo facer público e fai visible o que non se quería facer visible. Ese é o poder da arqueoloxía cando entra nestas ruínas», explica Xurxo Ayán. A materialidade dos prostíbulos fala, principalmente, dos homes e do seu propio imaxinario patriarcal. A través da investigación dos restos destes puticlubs sabe qué bebían, qué fumaban, qué publicidade veían. Incluso qué escoitaban. Foron capaces de crear un modelo predictivo de localización de prostíbulos e puxeron no mapa os nodos puteiros. Pero as que permanecen invisibilizadas son as escravas sexuais.
… Do que si fala o xacemento do Bembibre (puticlub Blanco y Negro) é do imaxinario puteiro. España é o terceiro país a nivel mundial no ránking de consumo de prostitución, tras Tailandia e Porto Rico. Un de cada catro españois acudiu algunha vez á prostitución. O primeiro contacto sitúase entre os 14 e os 16 anos. A prostitución move cinco millóns de euros diarios e representa arredor do 0,35 % do PIB de España. «O rexistro arqueolóxico que fica é ese kit de construción da identidade masculina e o Blanco y Negro é como unha Pompeia dos puticlubs», explica Ayán, capaz de sintetizar el ambiente en un título: Airbag.
De novo, o rexistro arqueolóxico fala moito deles, os puteiros, e pouco delas, as mulleres en situación de prostitución. Apareceron algunhas pezas de roupa feminina, pero pouco máis.
O proxecto, pioneiro en España e que xa espertou o interese doutros profesionais, «é un recurso didáctico de primeira orde. Amosar aos pequenos o que os seus avós, pais, tíos, primos e mesmo eles nun futuro cercano poden chegar a facer. O que pasa é que é tal a impunidade do negocio en España e segue a ser unha sorte de tabú que resulta unha butade intentar denunciar esta realidade», lamenta Xurxo Ayán. Hai iniciativas, como o pódcast A historia é ayer, que dedicou dous capítulos a este proxecto.
Os arqueólogos desenvolveron un modelo predictivo de localización de prostíbulos. Se os nodos puteiros son unha evolución cronotipolóxica e espacial da prostitución, exceda no modelo de mobilidade de persoas e mercadorías e polo tanto situados en grandes nudos de comunicación, existe tamén unha isocrona: a 15 minutos en coche de calquera capital provincial ou comarcal terá instalado un nodo putero”.

Xurxo Ayán

Lugo, 1976, é un arqueólogo e investigador galego. Licenciado, premio extraordinario, en Historia na Universidade de Santiago, onde realizou o doutoramenteo cunha tese coa que conseguiu o premio da Deputación de Pontevedra á mellor tese de humanidades en 2012. Arqueólogo e investigador do Laboratorio de Arqueoloxía da Paisaxe do Instituto de Estudos Galegos Padre Sarmiento (CSIC de Santiago de Compostela). Desenvolve o seu traballo técnico en tres eidos fundamentais: a avaliación e corrección de impacto arqueolóxico de grandes obras públicas, a posta en valor do patrimonio e a difusión e divulgación do coñecemento arqueolóxico. A nivel de investigación básica traballa en Arqueoloxía da Arquitectura, en Arqueoloxía de Idade de ferro e en Etnoarqueoloxía.
É autor dun cento de artigos científicos en revistas e relatorios en congresos nacionais e internacionais, participando en diferentes proxectos. Colabora tamén con diversos medios, como o portal Cultura Galega do Consello da Cultura Galega, o xornal Certo e Galicia Confidencial. Tamén publicou en prestixiosas críticas como World Archeology, Journal of Contemporary Archaeology and Archeologies.
Codirixe desde 2014 o proxecto International Brigades Archaeological Project e dirixe desde 2016 Arqueología de la guerra civil y socialización del patrimonio en el monte de San Pedro (Amurrio), Recuperación e posta en valor do castro de San Lourenzo (A Pobra do Brollón) e Adegas da Memoria.
(Da páxina de Xurxo Ayán na Galipedia).

Carlos Otero Vilariño

Ferrol, é arqueólogo e desenvolve o seu traballo especialmente na recuperación patrimonial de sitios arqueolóxicos dende unha perspectiva fortemente social, en relación coas comunidades locais implicadas. Nese marco, dirixiu varios proxectos en Galicia e, máis concretamente, en castros. É investigador colaborador do Instituto de Ciencias do Patrimonio (Incipit).
Ademais de numerosas publicacións en revistas especializadas é autor do libro Plan director del castro de Punta dos Prados (Ortigueira, A Coruña), colaboración con Xurxo Ayán (Universidade de Santiago de Compostela, 2004) e do libro Una ruta cultural en Ortegal: o camiño dos arrieiros (Universidade de Santiago de Compostela, 2003). É o autor, con outros colaboradores, do Atlas arqueolóxico da paisaxe galega (Ed.Xerais 2016).